Coffeeshops: stem tegen de wietpas en voor de SP
Zeldzame campagne van een branche voor een partij
NRC Handelsblad 27/28-augustus 2012
Door Camil Driessen | pagina 6 - 7

Zelden geeft een bedrijfstak stemadvies. Nu hopen coffeeshophouders op een half miljoen stemmen voor de SP. “We moeten meer dan ooit tactisch stemmen.”

Bijna tweehonderd coffeeshops en verschillende leveranciers van vloeipapier en filtertips voeren de komende weken campagne voor de SP – op initiatief van Nol van Schaik, organisator en coffeeshophouder in Haarlem. „De verkiezingen zijn een tweestrijd tussen VVD en SP. Alleen de SP kan de VVD ervan weerhouden weer de verkiezingen te winnen en door te gaan met het desastreuze beleid”, zegt Van Schaik. „We moeten meer dan ooit tactisch stemmen.” Met dat desastreuze beleid bedoelt Van Schaik vooral: de wietpas die het kabinet-Rutte heeft ingevoerd.

Het personeel van de Zwolse coffeeshop The New Balance draagt witte T-shirts met de tekst: „Stem 12 september voor het behoud van uw coffeeshop. Waaromsp.nl.” Op het parkeerterrein om de hoek staat een grote, zilvergrijze Amerikaanse schoolbus die de ‘SP Promobus’ is gedoopt. Beplakt met stickers die ook naar de website verwijzen. Uit de boxen schalt hiphop en r&b.

De campagnekas moet straks gevuld zijn met 100.000 euro; alle deelnemende coffeeshops dragen 500 euro bij. Vooralsnog is het budget 60.000 euro omdat 120 coffeeshops hun bijdrage hebben overgemaakt. Met dat campagnebudget kan groots worden uitgepakt. Vliegtuigjes zullen SP-reclame over steden en langs stranden slepen. Een tekst luidt: „Wietpas nee. Stem SP!”. De andere tekst heeft niets met softdrugs van doen: „U wordt toch ook ouder? Stem SP!” Daarnaast is er een SP-tour die tot 12 september 23 plaatsen aandoet. Met de promobus (inclusief dj en draaitafels) en een ‘Politieke Bewustwordings Limousine’ wordt geprobeerd coffeeshopbezoekers achter de campagne te krijgen. Shops worden volgehangen met SP-uitingen en verwijzingen naar ‘de cannabiskieswijzer’.

Hoewel ook PvdA, D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren ‘softdrugsvriendelijk’ beleid voorstaan, scharen Van Schaik en consorten zich voor honderd procent achter de socialisten. Het plan ontstond toen SP-Kamerlid Harry van Bommel ruim een maand geleden op uitnodiging van de coffeeshopbranche een toespraak bij een bijeenkomst hield. „Van Bommel zei dat hij coffeeshops niet als probleem ziet, maar als oplossing”, vertelt Van Schaik. Daarop besloot hij alle inzet op de SP te richten. Bijna een derde van de coffeeshops in Nederland doet mee.

Van Schaiks initiatief is bijzonder. Niet alleen omdat het zeldzaam is dat een bedrijfstak een stemadvies voor een partij geeft – dat deden zelfs de caféhouders niet bij de verkiezingen in 2010 toen het rookverbod van kracht was. Maar ook omdat de branche van oudsher verdeeld en naar binnen gekeerd is.

De wietpas werd op 1 mei in het zuiden van het land ingevoerd. Coffeeshops zijn sindsdien besloten clubs, waar alleen mensen terechtkunnen die in Nederland wonen. Klanten moeten zich laten registreren. Het heeft geleid tot omzetverlies, ontslag van personeel en berichten over een toename van straatdealers. Het is de bedoeling dat de wietpas per 1 januari in het hele land wordt ingevoerd.

Coffeeshop The New Balance in Zwolle is de vierde halte van de SP-promotiekaravaan. Eddie Wolfkamp, medeeigenaar van de coffeeshop: „Ik zie het heel somber in. Succesvolle collega’s uit het zuiden houden nog maar 30, 40 procent van hun omzet over.”

René van Valkenburg raakte zijn baan als bedrijfsleider van coffeeshop The Jungle in Oss kwijt door de omzetdaling na de invoering van de wietpas. Het aantal klanten daalde van achthonderd per dag naar negentig, zegt hij. Nu reist Hendriks als sympathisant achter de SP-tour aan. Hij wijst op zijn SP-shirt. „Het moet zo zijn dat je, als jij over twee weken een jointje gaat kopen in Nederland, alleen nog maar dit ziet.”

Theoretisch kan de campagne veel impact hebben. Volgens de Nationale Drugsmonitor 2011 van het Trimbos Instituut telt Nederland 466.000 blowers, die minstens één joint per maand opsteken. Samen zijn ze goed voor zeven Kamerzetels. Het aantal mensen dat minder frequent blowt, bedraagt bijna het dubbele.

Op het trapje van de bus hangen wat vaste klanten van The New Balance. Drie van hen zitten onder het stof en hebben de werkschoenen van de bouwplaats nog aan. „Een hele goede actie”, vindt Micha van der Meulen (31) die dagelijks blowt omdat hij ADHD heeft. „Ik twijfel tussen de PvdA en SP, maar denk dat ik SP ga stemmen.”

Blijft de vraag of de SP gecharmeerd is van de steun van de coffeeshops. Al te nadrukkelijke bijval zou kiezers die minder op hebben met softdrugs wel eens kunnen afschrikken. Kamerlid Harry van Bommel maakt zich geen zorgen. „Wij zijn tegen de wietpas en voor legalisering. En iedereen die reclame maakt voor de SP juich ik van harte toe.”

.